موضوع هسته ای ایران به مراحل حساسی رسیده و بی رغبتی ایران به از سرگیری مذاکرات طرف های مذاکراتی در ۱+۵  حتی روسیه را هم کلافه کرده است. «میخائیل اولیانوف» نماینده این کشور در مذاکرات وین در  روزهای گذشته چندین بار به طعنه و هشدار به ایران پیام هایی را برای ادامه روند مذاکراتی قبل ارسال کرده است. کشورهای اروپایی نیز همان موضع همیشگی یعنی تبعیت کامل از آمریکا را دنبال و حرف های کاخ سفید را تکرار می کنند. چین نیز فعلا در میانه مسیر ایستاده و سعی می کند و رویکردی خنثی را نسبت به هر دو طرف داشته باشد.  

شواهد حکایت از آن دارد ازآنجاکه اعضای توافق برجام مخصوصا کشورهای اروپایی در دوره قبل تقریبا هیچ اقدامی را برای حفظ منافع ایران یا مقابله با رویکردهای کاخ سفید انجام ندادند،  ایران اکنون به این نتیجه رسیده است که پس از تجربه ناکام از دست دادن همه ذخایر هسته ای و اهرم های خود در سال ۲۰۱۵ ، باید خودش اقدامی را انجام دهد و به هیچ عنوان نباید روی دیگر قدرت ها حتی پکن و مسکو حساب باز کند.

عرصه بین المللی میدان واقع گرایی است و هیچ کشوری منافع خود را به خاطر دیگر کشورها به خطر نمی اندازد. کشورها تنها ممکن است روش های خود در دستیابی به منافع و اهداف راهبردی را تغییر دهد. این همان روش عقلانی بود که بسیاری از کشورها و از جمله دومتحد شرقی ایران هم در دوره های قبل در شورای امنیت و در زمان امضای برجام انجام می دادند.

جمهوری اسلامی ایران چند روز قبل اعلام کرد اواخر ماه نوامبر به مذاکرات هسته ای باز می گردد. به اعتقاد تحلیلگران تا زمان از سرگیری مذاکرات که احتمالا نیمه نخست آذر ماه خواهد بود، ایران بخش مهمی از دستاوردهای هسته ای خود را تکمیل می کند و تا آن زمان به آنچه که می خواهد، می رسد.  

به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران در اندیشکده های غربی، در دوره پیش از امضای برجام سقف غنی سازی ایران ۲۰ درصد بود و غربی ها تلاش کردند که فاصله ایران از زمان گریز هسته ای یا آستانه دستیابی به سلاح اتمی را حداقل یکسال قرار دهند. بعد از بدعهدی طرف ها در برجام به ویژه آمریکا و کشورهای اروپایی ایران به این نتیجه رسید که باید برای دور تازه مذاکرات اهرمی داشته باشد. به همین دلیل جمهوری اسلامی ظرفیت غنی سازی خود را به 60 درصد افزایش داد و حتی مرحله حساس و مهم ساخت اورانیوم فلزی را هم پشت سر گذاشت.

غرب پیام تاخیر ایران را به خوبی دریافت کرد و فهمید تهران می خواهد برای خودش تضمینی را ایجاد کند و به هیچ عنوان منتظر آمریکا نمی ماند. چند روز قبل نشریه «فارن افیرز» که ارگان رسانه ای شورای روابط خارجی آمریکا به شمار می رود در تحلیلی نوشت، حمله نظامی به ایران نتیجه معکوس خواهد داشت و تهران آخرین گام های هسته ای (ساخت رسمی سلاح اتمی) را هم طی می کند.

در این گزارش آمده است: پس از سال‌ها تنش‌ شدید در کنار دیپلماسی نامطلوب، اکنون برای همه کاملا روشن شده است که هیچ راه حلی از طریق مذاکره برای موضوع هسته‌ای ایران وجود نخواهد داشت. با اینکه روسای جمهور ایالات متحده و نخست وزیران اسرائیل به صورت همیشگی اصرار دارند همه گزینه ها باید روی میز بماند اما بعید است که ایالات متحده یا اسرائیل بخواهند آشکارا از نیروی نظامی برای از بین بردن برنامه هسته ای ایران استفاده کنند.

«ری تکیه» نویسنده این تحلیل تاکید دارد: زمان آن فرا رسیده است که جهان تصویر ایران مجهز به سلاح هسته ای را پذیرا باشد.

در ۵ سال گذشته بدعهدی غربی ها و رویکرد ابن الوقتی روسیه و چین به همه ایرانیان نشان داد که به هیچ عنوان نمی توان در عرصه بین الملل به نزدیکترین شرکا هم اعتماد کامل داشت. پکن که اکنون با چراغ سبز آمریکا روزانه بیشتر از یک میلیون بشکه نفت از ایران می خرد، در دوره ای تنها به خاطر توافقات بلندمدت قبلی اندکی بیشتر از ۱۵۰ هزار بشکه نفت از ایران می گرفت. آن زمان لابی و فشارهای ترامپ، پکن را به صورت کامل از ایران دور کرده بود.

ضرب المثلی در ادبیات وزین ایرانیان وجود دارد که می گوید هر فردی که به امید شام همسایه باشد، شب را گرسنه می خوابد. ما تازمانی که در انتظار حمایت یا بذل و بخشش شرکا یا صدقه دشمنان باشیم به هیچ دستاوردی نمی رسیم و اوضاع مملکت رو به بهبودی نمی رود. همانطور که روحانی از سال ۱۳۹۶ به بعد به امید گوشه چشم و تخفیفی از طرف کاخ سفید بود اما هیچ چیز نصیبش نشد و در پایان راه همچون فرد گرسنه ضرب المثل فوق، بی نصیب ماند و حتی برای کمترین دستاوردی به فرستادگان بایدن التماس کرد.

دستیابی به توانایی ساخت سلاح هسته ای و نه تولید آن ظرفیتی است که تهران به دنبال کسب آن است؛ این نکته ای است که تقریبا غرب آن را درک کرده و خود اذعان دارد حتی اگر اکنون سانتریفیوژهای پیشرفته نسل جدید و امکانات غنی سازی از دسترس ایران خارج شوند چون تهران این فناوری و دانش آن را نهادینه کرده هر زمان بخواهد می تواند به راحتی در عرض چند هفته خود را به مرحله گریز هسته ای برساند. این همان وضعیتی است که کشوری همچون ژاپن مدت ها قبل به آن دست یافته است. 

حال توپ در زمین غرب است که آیا می خواهد با یک ایران هسته ای و متعهد که دارای دانش و توانایی کامل است مذاکره کند یا ایرانی را ببیند که به خاطر زیاده خواهی آمریکا یا دیوانگی اسرائیل زیر میز می زند. انتخاب تصمیم درست نه با ۱+۵ بلکه با واشنگتن است زیرا چشم همه ۵ عضو دیگر به دهان کلیددار کاخ سفید دوخته شده است.

پایان/